دوشونجه لر
3 نجو بؤلوم: بو اسکی کتاب
داود اهری
اوچونجو بؤلوم:
بو اسکی کتاب
داود اهری
دونن گئجه سوت رنگلی دومان مئشه نی بوروموشدو.گئجه دن بیر چوخ کئچمیش هله ده یاتمامیشدیم و کیچیک چایین آخماسینین و یئلین آغاجلارین یارپاقلاری و بوداقلاری ایلا اویناماسینین سسینه قولاق آسیردیم.
سحر هامیدان تئز اویاندیم.مئشه نین یاشیل لیغی و طراوتی، گؤیون ماوی لیگی و سحر یئلی نین سرینلیگی.چایین کنارینا گئتدیم. ال-اوزومو یودوم.بیر یاشیل یارپاق دردیم.بیر آغاجین کؤتویونون اوستونده اوتوردوم و سویون زمزمه سینه قولاق وئردیم و یارپاغین رنگینه زیللندیم.
زامان آخیردی.اختیارسیز او گون آخشام چاغینین خاطره سی کی بیر دوستون مزارینین اوستونه گئتمیشدیم یادیما دوشدو کی بیر مصرع بیرپارچا شعردن قولاغیمدا سسله نیردی و شدتله عکس صدا تاپیردی:
- گلمه گین یوخدور داها گئتدین گئتدین...
(خیام)
و بو گون بیر سس قولاغیمدا پیچیلداییر:
- بیر دؤنه دن آرتیق بیر چایین سویوندا اوزمک اولماز .
(هراکلیتوس)
یاشیل یارپاغی سویا آتیرام.چای اونو اؤزو ایله آپاریر.داش اوجاغین یاخینلیغینا قاییدیرام.اوجاغین کناریندا اوتورورام.هله ده دونن گئجه کی اوددان اوجاقدا قالیب. بیر نئچه قورو آغاج اوجاغا قویورام و پیله ییرم.اود قوروموش آغاجلاردا شعله چکیر.اودون شعله سینه زیلله نیب اؤزوم ایله دانیشیرام:
-انسانین آغلی بونو قبول ائله ییر کی هئچدن بیر شئی وجودا گلمز و علم ده دئییر کی بیر شئی آرادان گئتمز، بلکه بیر شکلدن باشقا شکله دؤنر و بوشلوق دا نسبی دیر و اورادا کی فیزیک و فلسفه باریشیرلار باشا دوشوروک کی بؤیوک دونیا ازلی و ابدی دیرو بیز اونون اول و آخریندن بیر شئی بیلمه ییریک ، نییه کی اصلا اونا باشلانیش و قورتاریش سانماق اولماز و نئجه کی دئییبلر بو اسکی کتابین اولی آخری دوشموش و بیز یالنیز زامانین بیر حصه سینده دونیا کتابینین بیر سیرا صحیفه لرینی واراقلاییریق و دوشونجه و علم یاردیمی ایلا تکاملون و تکوینین تاریخ و یاسالارینین بیر گوشه لرینی باشا دوشوروک و انسانین دوشونجه و علمینه و اونون تخیلونون عرصه و اوفوقونا بیر قورتاراجاق سانمالی دئییل، پس علم و تجربه سایه سینده ، خیال آدیندا بیر قوشون قانادلاری ایلا هردن عالمده گزیریک و اوچوروق.
·
دونیا نه قده ر وار بیز ده واریق.بؤیوک دونیادا ائله کی بیر پلانئتده گؤزوموزو یومدوق ، باشقا بیر پلانئتده گؤز آچیریق و همیشه واریق، فقط یئرلر آیری دیرلار آمما بیردیرلر.ایندی بورادا بو لحظه یه دک کئچمیشیمیزدن خبریمیز وار.گله جکدن بورادا و باشقا سونسوز پلانئت لرده خبرسیزیک.یالنیز او سون دقیقه لر کی ایسته ییریک گؤزلریمیزی یوماق ، دئیه بیله ریک کی بیزیم بوتون کئچمیشیمیز نه ایمیش و یئنه بیزیم حیاتمیز باشقا پلانئت لرده مختلف دؤره لرده دوام تاپیر.
ابدی لیک مفکوره سی انساندا هئچ ده بعید دئییل.بیز هر گون اؤزگه لرین اؤلوم خبرینین شاهدی و دینله ییجی سی ییک ، آمما بیزیم کؤنلوموزده همیشه بیر سؤنمز اومود ایشیغی پاریلداییر و قبول ائده بیلمه ییریک کی بیز ده بیر گون همیشه لیک گؤز یوماجاغیق.
البته بیر پلانئتده کی نهایت بیز گؤز یوموروق ، بیزیم روح و جسمیمیزی جانسیز طبیعت باغرینا باسیر، آمما بیز فانی دئییلیک ، بیزیم باشدان باشا حیاتیمیزین لحظه لریندن سونسوز نمونه لر ، بؤیوک دونیانین باشقا سونسوز پلانئت لرینده وار و دوام تاپیر و دونیا قالیر و بیز واریق.
اگر بیز ابدی لیک یالنیز بیر پلانئتده یاشاسایدیق ، شاید حیات بیزلره یوروجو و دؤزولمز اولاردی و شاید دیری قالماق اوچون یوللار آختارماق یئرینه اونا سون قویماق یوللارینا فیکیرله شردیک، آمما بیزیم سونلو یاشامامیز بیر پلانئتده و اونون سونسوز باشقا پلانئت لرده تکرار اولونماسی و باشقا طرفدن بیزیم بو مسئله دن خبریمیزین اولماسی ، داها او اوسانجی آرادان آپاریر، ها بئله بو پلانئت لرده عصیرلر بویو ، بؤیوک انسانلار اؤز هنری-علمی نائلیت لری ایله و اوز قهرمانلیق و فداکارلیق لاری ایلا انسانلارین اوره کلرینده و خاطرلرینده قالیرلار.
او زامان کی بؤیوک دونیادا روح و جسمیمیزین ابدی لیگینی بیلدیک، داها او یاءس و کدر کی بیر سیرا انسانلاردا واردیر ، یئرینی اومود، شور و شوقا وئریر و او اولو شاعرین آرزیسی یئرینه گلیر کی حسرتله دئییردی:
کئشگه یوز مین ایل بوندان سونرا دا تورپاقدان
گؤیرتی تک گؤیرمک اومودو اولایدی .
(خیام)
و بو اومود بیزی هارالارا کی آپارماییر؟!
طبیعی جبرین قبول ائتمه گی بیزی بیر آلین یازیسینا کی بوتون طبیعی و سوسیال عامل لردن تؤره نیر، مجبور ائدیر و بیزلری قانع و صبیرلی انسان ائله ییر و چتینلیک لرده و بؤیوک مصیبت لرده اؤزوموزو ایتیرمه ییریک و بؤیوک و یوکسک ظفرلرده و نائلیت لرده ده مغرور اولماییریق .اولان ایش اولاجاق و بیز و بیزیم گؤردوگوموز عمل لر ده بیر سیرا عامل لرین سونوجودور کی باشقا انسانلاردا دا صادقدیر و ایشین گؤرور.
و طبیعتده بو سیرری یالنیز انسان و یئنه انسان ائله یه بیلر کی باشا دوشه و سانا.انسانین بئینی و آغلی طبیعتده باشقا موجودلاردان چوخ اوستوندور و طبیعت ائله بیل هر بیریمیزین انسانی آغل و دویغولاریمیزایلا اؤزون تانیییرو درک ائله ییر.
قاباقجادان بیر پلان تؤکولمه ییب ، بیر پروگرام یازیلماییب، حادثه لر و اولای لار و اونلارین هامیسی اؤز ایشینی گؤرور و بیز انسانلار بو یئر پلانئتینده شاید چوخ گئجه لر گؤیون سایریشان اولدوزلارینا گؤز دیکیب و او بؤیوک شاعر ایله دئمیشیک کی :
- هله ده منیم کؤنلوم ان اوزاق اولدوزلارایلا چیرپینیر!
(ناظم حکمت)
و بیز یئر آدیندا پلانئت لرده ایل لردیر کی گؤز یومموشوق، هله ده ایل لر لازیمدیر تا دونیایا گله ک و ایل لردیر کی سونسوز پلانئت لرده یاشاییریق و ...
·
چوخداندیر اوجاغین اودو سؤنوبدور.یئنه کیچیک چایین کنارینا گئدیرم.سویون آخماسینا زیلله نیب ، من ده اؤزوم ایله زمزمه ائله ییرم:
-بورادا بو یئر پلانئتینده ، بلی، بیر دؤنه دن آرتیق بیر چایین سویوندا اوزمک اولماز، آمما بؤیوک دونیانین کیچیک دونیالارینداکی باشقا سونسوز پلانئت لرینده نئجه؟
یئنه ال- اوزومه سو وورورام.سویون سرین لیگی منه سؤیله نیلمز بیر سئوینج گتیریر.سئوینجک آغزیم ایلا بیر آهنگی چالا –چالا گؤیرتی لری سئیر ائدیب و قاییدیرام.
گره ک یولداشلاریمی آییلدام...!
سون
داود اهری
اهر- 3/5/77